Ya Cumhuriyet Olmasaydı?

Düşünmesi bile zor değil mi? Bugün sahip olduğumuz birçok hakkın, özgürlüğün ve hatta yaşam biçiminin temelinde cumhuriyet yatıyor. Peki ya bir sabah uyansaydık ve cumhuriyet hiç var olmamış olsaydı? İşte o zaman hayatımız nasıl olurdu?

Cumhuriyet, sadece bir yönetim biçimi değildir; bir halkın kaderini kendi ellerine almasıdır. Egemenliğin saraylardan, hanedanlardan alınarak halka verilmesidir. Kimin ne zaman ne söyleyebileceğini belirleyen değil, herkesin kendi sözünü özgürce söyleyebildiği bir düzendir. Eğer bu düzen hiç kurulmasaydı, muhtemelen bugün “özgürlük” kelimesi hayatımızda bu kadar büyük bir anlam taşımazdı.

Cumhuriyet Nedir, Ne Zaman İlan Edildi?

Cumhuriyet; halkın egemenliğe doğrudan sahip olduğu, yöneticilerin seçimle belirlendiği bir yönetim biçimidir. Türkiye’de cumhuriyet, 29 Ekim 1923 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde ilan edildi. Bu tarihten itibaren halkın söz hakkı, seçme ve seçilme hakkı gibi temel özgürlükler anayasal güvence altına alındı. Cumhuriyet, sadece bir yönetim şekli değil; aynı zamanda eşitlik, özgürlük ve katılım ilkelerinin temelini oluşturur.

Cumhuriyet Olmasaydı Ne Kaybederdik?

Bir kere en temelden başlayalım: Seçme ve seçilme hakkımız olmazdı. Sıradan bir vatandaşın fikirlerinin devlet yönetiminde bir etkisi bulunmazdı. Her şey bir hanedan ya da seçkin bir zümre tarafından belirlenirdi. Belki bugün hangi gazeteyi okuyacağımıza, hangi kitapları okumanın “sakıncalı” olduğuna başkaları karar veriyor olurdu.

Kadınlar… Onlar için hayat çok daha farklı olurdu. Cumhuriyetin getirdiği en büyük kazanımlardan biri, kadınlara tanınan haklardı. Eğitim, çalışma, seçme-seçilme hakları… Bunların hiçbiri olmayabilirdi. Kadınlar evin dışında bir varlık olamazdı, yalnızca “birinin eşi, birinin annesi” olarak görülmeye devam ederdi.

Peki ya eğitim? Bugün her çocuğun eşit şartlarda okula gidebilmesi, okuma-yazma öğrenmesi, meslek edinmesi bir cumhuriyet kazanımıdır. Eğer cumhuriyet olmasaydı, eğitim sadece belli kesimlerin ayrıcalığı olurdu. Halkın büyük kısmı belki de adını bile yazamaz durumda olurdu.

Fikir Özgürlüğü Bir Hayal Olurdu

Bugün dilediğimiz gibi konuşabiliyor, yazabiliyor, fikirlerimizi özgürce paylaşabiliyorsak bu cumhuriyet sayesinde. Eğer cumhuriyet hiç olmasaydı, muhalif olmak tehlikeli bir şey olurdu. Eleştirmek, sorgulamak, karşı çıkmak… Bunların hepsi yasak, cezalandırılan davranışlar haline gelirdi.

Sanat, bilim ve basın özgürlüğü de ciddi şekilde kısıtlanmış olurdu. Bir müzisyen bestesini yaparken özgür olamazdı, bir ressam tablosunu çizmeden önce iki kez düşünmek zorunda kalırdı. Gazeteler sansürlenir, televizyonlar sadece “uygun görülen” yayınları yapardı.

Gündelik Hayat Bile Farklı Olurdu

Sabah işe ya da okula gitmek için evden çıktığında başın dik, fikrin özgür yürüyebiliyorsan bu cumhuriyet sayesinde. Eğer o olmasaydı, her hareketin, her sözün izlenirdi. Sokakta yürürken bile ne giydiğine dikkat etmek zorunda kalırdın. Çünkü birey değil, itaatkâr bir tebaa olurdun.

Seyahat etmek bile lüks olurdu. Belki de başka bir şehre gitmek için izin alman gerekirdi. Kendi ülkenin içinde bile serbestçe dolaşamayabilirdin.

Peki Bugün Cumhuriyetin Kıymetini Ne Kadar Biliyoruz?

Bazen elimizdekilerin değerini onları kaybetmeden anlayamayız. Cumhuriyet, bir kez kazandığımız ve sonsuza dek sahip olacağımız bir şey değildir. Onu her gün yeniden korumalı, yaşatmalı ve gelecek nesillere aktarmalıyız.

Cumhuriyet sayesinde sahip olduğumuz haklar, sadece kanunlarda yazan maddeler değil, her gün yaşadığımız gerçekliktir. Ve bu gerçekliğin birer parçası olduğumuz için şanslıyız.

Son Söz

Cumhuriyet olmasaydı belki şu anda bu yazıyı yazmak da, okumak da mümkün olmayacaktı. Fikirlerin özgürce dolaştığı, insanların eşit olduğu, kadınların, çocukların, her bireyin değerli olduğu bir düzen yerine; sessizlik, korku ve itaat hâkim olacaktı.

Bu yüzden cumhuriyet sadece bir rejim değil, bir yaşam biçimidir. Onu korumak, sahip çıkmak hepimizin görevi. Çünkü bazı şeyler bir kez kaybedilirse, bir daha asla geri gelmeyebilir.

Unutmayalım: Cumhuriyet, sadece geçmişin değil, geleceğin de teminatıdır.

Sizce cumhuriyet olmasaydı bugün nasıl bir hayat yaşardık? Yorumlarda görüşlerinizi bizimle paylaşın.